اثر نظام‌های خاک‌ورزی و میزان بذر بر پارامترهای ماشینی و عملکرد دانه کلزا (Brassica napus L.)

دستیابی به تراکم مطلوب بوته در مزرعه مستلزم انجام عملیات تهیه بستر مناسب و کاشت میزان مناسب بذر بوده و اعمال این مدیریت در مورد گیاهان ‌دانه ریز‌ نظیر کلزا از اهمیت بیشتری برخوردار است. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر نظام‌های مختلف تهیه بستر و میزان بذر مصرفی بر پارامترهای ماشینی، عملکرد و اجزای عملکرد کلزا (رقم اورینت) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان در سال زراعی83-82 در قالب طرح کرت های نواری به اجرا گذاشته شد. چهار نظام خاک‌ورزی اولیه شامل گاوآهن برگردان دار با عمق شخم 25-20 سانتی متر، گاوآهن قلمی با دو عمق شخم20-15 و 10-8 سانتی متر و هرس بشقابی با عمق شخم 10-8 سانتی متر (به عنوان عامل اصلی) و دو روش خاک‌ورزی ثانویه شامل دو بار هرس بشقابی و یک بار روتیواتور با عمق شخم 10-8 سانتی متر (به عنوان عامل فرعی) و سه میزان بذر 4، 8 و 12 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی فرعی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. کاشت به صورت مسطح در کف کرت و با ماشین بذر کار انجام گرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای خاک‌ورزی تأثیر معنی‌داری بر قطر متوسط وزنی کلوخه‌ها نداشت. دیسک و روتیواتور به ترتیب بیشترین و کمترین ظرفیت مزرعه‌ای موثر ماشین را داشتند. با افزایش میزان بذر از 4 به 8 و 12 کیلوگرم در هکتار، تعداد روز تا پایان گلدهی و دوره گلدهی کاهش یافت. عملکرد دانه در مقدار بذر 8 کیلوگرم در هکتار (2521 کیلوگرم در هکتار) نسبت به مقدار بذر 4 کیلوگرم در هکتار (2400 کیلوگرم در هکتار ) بیشتر بود، اما با عملکرد میزان بذر 12 کیلوگرم در هکتار (2426 کیلوگرم در هکتار) تفاوت معنی‌داری نداشت. اثر متقابل میزان بذر و خاک ورزی ثانویه نشان داد که بیشترین عملکرد دانه با مقدار بذر 8 کیلوگرم در هکتار و استفاده از دیسک (2644 کیلوگرم در هکتار) و با مقدار بذر 12 کیلوگرم در هکتار و استفاده از روتیواتور (2612 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. بر اساس این نتایج، به نظر می رسد که در شرایط مشابه با آزمایش حاضر، در روش تهیه بستر ثانویه با هرس بشقابی یا دیسک، از میزان بذر 8 کیلوگرم در هکتار استفاده شود. در خاک ورزی ثانویه با روتیواتور می توان از مقادیر بذر کمتر از 8 کیلوگرم در هکتار نیز استفاده کرد.